Aktualności

Komentarz do zmian w prawie karnym

Zmiany w prawie karnym, wprowadzone ustawą z 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, które weszły w życie z dniem 1 października 2023 roku w szerokiej perspektywie należy ocenić pozytywnie w kontekście ich wpływu na ochronę małoletnich przed przestępstwami seksualnymi.

Ustawodawca wyłączył przedawnienie karalności zgwałcenia osoby małoletniej poniżej 15. roku życia oraz doprowadzenia do obcowania płciowego przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem, jeśli skutkiem takiej czynności jest śmierć człowieka. W przypadku pozostałych przestępstw pedofilskich przedawnienie karalności czynu zostało wydłużone do czasu, gdy osoba skrzywdzona przestępstwem ukończy 40. rok życia. Zmiany te pomogą skuteczniej ścigać sprawców tych przestępstw w sytuacji, gdy ze względu na traumę osoby molestowane jako małoletnie mówią o swojej krzywdzie dopiero po wielu latach.

Jednak należy też zauważyć, że tylko najdrastyczniejsze przypadki naruszenia godności młodego człowieka w sferze jego seksualności nie będą podlegały przedawnieniu. W innych przypadkach pedofilii przedawnienie będzie blokowało pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sprawcę, choć dopiero po upływie co najmniej 25 lat od popełnienia czynu (ostatnim dniem, kiedy czyn zabroniony może mieć miejsce jest dzień przed ukończeniem przez ofiarę 15. roku życia). Trzeba również zwrócić uwagę na to, że wydłużony okres przedawnienia znajdzie zastosowanie tylko do tych czynów, które przed wejściem w życie ustawy jeszcze się nie przedawniły. Być może wcześniejsza reakcja ustawodawcy umożliwiłaby ukaranie większej liczby przestępstw.

Ograniczenie możliwości upływu okresu przedawnienia przed ukończeniem przez ofiarę przestępstwa 40. roku życia dotyczy wszystkich małoletnich, jeśli były ofiarami przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, więc również osób pomiędzy 15. a 18. rokiem życia. Wobec tego także te osoby mogą korzystać z szerszej ochrony, a przestępstwa popełnione na ich szkodę przedawnią się znacznie później.

Przewidziano obligatoryjne zaostrzenie dolnej granicy zagrożenia karą pozbawienia wolności, jeśli ofiarą przestępstwa pedofilskiego jest małoletni poniżej 15. roku życia, pozostający w stosunku zależności od sprawcy. Ustawodawca zauważa więc, że, niestety, wiele bulwersujących przypadków molestowania ma miejsce w najbliższym środowisku dzieci i młodzieży.
Podniesiono górną granicę ustawowego zagrożenia karą za obcowanie seksualne z małoletnim poniżej 15. roku życia, doprowadzenie takiej osoby do poddania się lub wykonania innej czynności seksualnej albo dopuszczenie się takiej czynności wobec tej osoby. Niestety jednak ustawodawca nie zdecydował się na podniesienie dolnej granicy ustawowego zagrożenia karą do co najmniej 3 lat, co sprawiłoby że przestępstwa te stałyby się zbrodniami. Wtedy nawet w wypadku nadzwyczajnego złagodzenia kary nie byłoby możliwe zastąpienie kary pozbawienia wolności karą grzywny albo ograniczenia wolności.
Środki zabezpieczające będą mogły być stosowane także wobec sprawców niektórych przestępstw z grupy tzw. „pedopornografii”, popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych sprawcy.

Zespół prawnokanoniczny Fundacji Świętego Józefa KEP